Rotterdam, 15 mei 1940. De stad ontwaakt niet, ze heeft niet kunnen slapen vannacht. De vliegtuigen zijn allang weg, maar de stad staat in brand, en vele branden zullen nog dagen duren. Weg zijn de grachtenpanden, verwoest zijn de stations Hofplein en Delftse Poort, Grand Café-Restaurant Loos zal nooit meer open gaan.
Langzaam tekent zich een grens af tussen het deel van de stad dat verwoest is en het deel van de stad dat het bombardement heeft overleefd: de brandgrens. Meteen begint het puinruimen en het afbreken van gebouwen die het bombardement deels hebben overleefd. Puin wordt in eerste instantie in de Kralingse Plas gestort, maar als na een dikke maand de eerste wederopbouwplannen gepresenteerd worden, vindt het puin een nieuwe bestemming, en wordt het gebruikt om kanalen, grachten en singels te dempen, zodat er brede verkeerswegen op aangelegd kunnen worden.
Iets meer dan 30 jaar later kom ik ter wereld. De brede verkeerswegen zijn er, maar in het centrum van de stad zijn nog grote lege plekken. Ik herinner me nog de kale vlakten langs het Weena, die ik zie als ik aan de hand van mijn moeder naar het busstation naast Rotterdam CS loop. Ik ken de geschiedenis van deze vlakten natuurlijk nog niet.
Op dit moment wordt er nog steeds gewerkt om de schade van het bombardement, en de schade van een soms iets te haastige of te ambitieuze wederopbouw te herstellen. Daarbovenop komt nog de noodzakelijke herontwikkeling omdat we tegenwoordig de stad nu eenmaal anders gebruiken dan 50 jaar geleden.
Maar het meest onwerkelijke is dat er minder tijd zit tussen 19 juni 1970 en het bombardement, dan tussen 19 juni 1970 en nu. Wat nog onwerkelijker is, is dat we allemaal aan het vergeten zijn dat we dit nooit meer wilden laten gebeuren. Nog geen 2400 kilometer verderop worden weer steden vernietigd. Aan flarden geschoten, “bevrijd” van hun bevolking en gebouwen.
In onze mooiste rotstad die er is, werd vandaag een kampioensfeest gevierd. In Bakhmut valt er niets te vieren. En het gaat nog erg lang duren voordat men ook daar zal kunnen zeggen “Бахмут, найкрасивіше гниле місто, яке є.”
Misschien komt het er wel nooit meer van.
Foto: Stadsarchief Rotterdam
